เป็นพระพุทธรูปสำคัญประจำรัชกาลที่ ๔  มีการค้นพบเมื่อปีพุทธศักราช ๒๓๙๙ ตามประวัติกล่าวไว้ว่า กำนันอิน ซึ่งมีภูมิลำเนาอยู่เมืองปราจีนบุรี ท่านฝันว่าจับช้างเผือกได้ ต่อมาไม่นาน ท่านกับบุตรชายชื่อนายยัง เดินทางเข้าป่าเพื่อขุดมันนกในบริเวณชายป่า ห่างจากดงศรีมหาโพธิ์ประมาณ ๓ เส้น และได้ขุดพบพระพุทธรูปหล่อด้วยทองคำเนื้อหก มีน้ำหนัดถึง ๘ ตำลึง ท่านจึงนำไปมอบให้ พระยาเกรียงไกรกระบวนยุทธ์ ปลัดเมืองฉะเชิงเทรา พระยาเกรียงไกรฯ จึงพากำนันอินและนายยังบุตรชาย เข้าเฝ้าพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เพื่อทูลถวายพระพุทธรูปทองคำที่ขุดพบ พระองค์ทรงพระกรุณาโปรดฯ ว่า

“สองพ่อลูกมีความกตัญญูต่อพระพุทธศาสนาและพระเจ้าแผ่นดิน ขุดได้พระทองคำแล้วไม่ทำลาย หรือซื้อขายเป็นประโยชน์ส่วนตัว แล้วยังมีน้ำใจนำมาทูลเกล้าฯ ถวาย” จึงพระกรุณาโปรดฯ พระราชทานเงินตราให้เป็นรางวัล และโปรดฯ ให้เจ้าพนักงานอัญเชิญพระพุทธรูปทองคำนั้น ไปประดิษฐาน ณ หอพระเสถียรธรรมปริตรคู่กับพระกริ่งทองคำน้อย ในปี พุทธศักราช ๒๔๐๓ มีคนร้ายลักลอบเข้าหอพระเสถียรธรรมปริตร ลักเอาพระกริ่งทองคำน้อยไป เป็นที่น่าแปลกใจที่กลับไม่เอาพระพุทธรูปทองคำที่ประดิษฐานคู่กันไปด้วย ทั้งที่องค์พระมีขนาดเขื่องกว่า พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชดำริว่า “พระพุทธรูปที่กำนันอินทูลเกล้าฯ ถวายนั้น เป็นทองคำทั้งแท่งและใหญ่กว่าพระกริ่งทองคำน้อย ควรที่คนร้ายจะลักองค์ใหญ่ไป แต่นี่กลับละไว้ เช่นเดียวกับที่ผู้ขุดได้ไม่ทำอันตราย เป็นเรื่อมหัศจรรย์ที่แคล้วคลาดถึง ๒ ครั้ง” พระองค์จึงทรงถวายพระนามว่า “พระนิรันตราย” 

​

ต่อมา พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงมีพระราชดำริให้เจ้าพนักงานทำการหล่อพระพุทธรูปนั่ง ปางขัดสมาธิเพชร เนื้อทองคำ ขนาดพระเพลา ๕ นิ้วครึ่ง สูงตลอดพระรัศมี ๓๑ เซนติเมตร เพื่อสวมพระนิรันตรายไว้อีกชั้นหนึ่ง  และโปรดฯ ให้หล่อเป็นเนื้อเงินบริสุทธิ์อีกองค์หนึ่งไว้คู่กัน และต่อมาเมื่อพระสงฆ์ฝ่ายธรรมยุต มีพระอารามมากขึ้น ในปีพุทธศักราช ๒๔๑๑ พระองค์จึงโปรดฯ ให้หล่อพระพุทธรูปพิมพ์เดียวกันเป็นเนื้อทองเหลือง โดยมีเรือนแก้วเป็นพุ่มพระมหาโพธิ์ มีอักขระขอมจำหลักลงในวงกลีบบัว เบื้องหน้า ๙ เบื้องหลัง ๙ ยอดเรือนแก้วเป็นรูปพระมหามงกุฎ จำนวน ๑๘ องค์ เท่ากับจำนวนปีที่เสด็จอยู่ในสิริราชสมบัติ

เพื่อจะทรงพระราชทานเป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ประจำพระอารามต่างๆ แต่ยังไม่ทันได้พระราชทาน พระองค์ก็เสด็จสวรรคตเสียก่อน มาถึงในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ จึงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้นายช่างทำเป็นกะไหล่ทองคำทั้ง ๑๘ องค์ หลังจากเสร็จแล้วก็ได้พระราชทานไปตามวัดต่างๆ ที่สังกัดธรรมยุต ๑๘ วัด ได้แก่ วัดราชาฯ วัดบวรนิเวศฯ วัดเทพศิรินฯ วัดราชประดิษฐฯ วัดราชบพิธฯ วัดบรมนิวาส วัดมกุฏฯ วัดโสมนัสฯ วัดบุรณศิริฯ วัดราชผาฯ วัดปทุมวนาราม วัดสัมพันธวงศ์ วัดบุปผาฯ วัดเครือวัลย์ วัดนิเวศน์ธรรมประวัติ วัดเสนาสนาราม วัดยุคันธราวาส และวัดเขมาภิรตาราม ตามพระราชประสงค์ของพระบรมราชชนก สำหรับวัดเขมาฯ นั้นได้รับพระราชทานองค์ที่สลักเลข ๕ ไว้ที่ฐานรององค์พระ